Eklem rahatsızlıkları, eklemleri oluşturan kemik, kıkırdak, bağ, tendon ve sinovyal sıvı gibi yapıların hasar görmesi ya da işlevini kaybetmesi sonucu ortaya çıkan hastalıklardır. Hareket kısıtlılığı, eklem ağrısı, şişlik ve şekil bozukluklarına yol açabilir.
Eklem hastalıkları, genetik aktarım, yaşlanma, romatizma, travmalar, enfeksiyonlar veya bağışıklık sistemi bozuklukları gibi farklı faktörlerden dolayı gelişebilir.
Eklem Hastalıkları Türleri Nelerdir?
Osteoartrit (Kireçlenme):
- Eklemleri kaplayan kıkırdak dokunun aşınması sonucu ortaya çıkar.
- Yaşa bağlı gelişmekle beraber, çoğunlukla diz, kalça, omurga ve ellerde görülmektedir.
- Belirtileri arasında, hareketle birlikte artan ağrı ve kısa süreli sabah tutukluğu bulunur.
Romatoid Artrit:
- Bağışıklık sisteminin eklemlere saldırmasıyla ortaya çıkan kronik, iltihaplı bir hastalıktır.
- Genellikle küçük eklemleri (el ve ayak eklemleri simetrik şekilde) etkilemektedir.
- Eklem tutukluğu, eklem şişliği ve eklem ağrılarına, deformitelerine yol açabilir.
Ankilozan Spondilit:
- Daha çok omurga ve sakroiliak eklemleri etkileyen, iltihaplı bir romatizma türüdür.
- Omurga kemiklerinin birleşmesine, bel ağrısına, uzun süren tutukluk ve duruş bozukluklarına sebep olabilir.
Gut Hastalığı:
- Eklemlerde ürik asit kristallerinin birikmesiyle oluşmaktadır.
- Genellikle ayak başparmağında ani ve şiddetli ağrılara, şişlik ve kızarıklığa yol açar.
- Beslenmenin protein ağırlıklı olmaması ve metabolik problemlerle ilgili olarak ortaya çıkabilir.
Psöriyatik Artrit:
- Sedef hastalığıyla ilişkili olan bir eklem artritidir.
- Eklemde şişlik ve ağrı görülebilir. Bunun yanı sıra deride tipik sedef hastalığı döküntüsü ile kendini gösterebilir.
Septik Artrit (Enfeksiyöz Artrit):
- Eklemlerde bakterilerin neden olduğu enfeksiyonlara bağlı oluşan iltihaplı hastalıktır.
- Hızlı tedavi ve müdahale gerektirir, aksi durumda eklemde kalıcı hasar ve bozulmaya neden olur.
Bursit:
- Eklem çevresindeki bursaların (yastıkçık görevi gören sıvı dolu kesecikler) iltihaplanması sonucu gelişmektedir.
- Çoğunlukla omuz, dirsek, kalça ve dizlerde görülür.
- Tekrarlayan hareketler sonucu eklemlerde ağrı ve hassasiyet oluşabilir.
Eklem Travmaları:
- Menisküs yırtıkları, bağ yaralanmaları (ör. ön çapraz bağ kopması), çıkıklar gibi sorunlara bağlı olarak eklem stabilitesinin bozulduğu durumlarda oluşabilir.
- Ağrı, şişlik, eklem hareket kısıtlılığı görülebilir.
Eklem Hastalıklarının Belirtileri Nelerdir?
Hastalığın türüne ve şiddetine bağlı olarak belirtiler değişmektedir. Genellikle aşağıdaki belirtilerle kendine göstermektedir:
Ağrı:
- Dinlenme sırasında, hareketle veya her iki durumda da ortaya çıkabilir. Tutukluk ağrıya eşlik edebilir.
- Romatoid artrit gibi iltihaplanma ilen giden hastalıklarda geceleri daha çok ağrı meydana gelebilir.
Şişlik (ödem):
- Sıvı birikimi veya iltihaplanma sonucu oluşur.
- Genellikle gut, romatoid artrit gibi iltihaplı hastalıklarda, kireçlenmenin akut sinovit atak evrelerinde gözlemlenir.
Hareket Kısıtlılığı:
- Eklem hareketliliği ve esnekliği azalabilir.
- Sabit pozisyonda durma veya uzun süre dinlenmeden sonra yaşanabilir.
Eklemde Sertlik (Tutukluk):
- Özellikle sabahları veya uzun süre hareketsiz kaldıktan sonra daha belirginleşebilir.
- İltihaplı hastalıklarda genellikle 1 saatten uzun süre sabah tutukluğu gözlemlenebilir.
Deformite:
- Eklem hastalıklarının tedavi edilmemesi durumunda, eklemlerde şekil bozukluklarına yol açabilir (ör. romatoid artritte el deformiteleri).
Kızarıklık ve Isı Artışı:
- İltihaplanma sonucu olarak eklem çevresindeki deri kırmızılaşabilir ve sıcaklık oluşabilir.
- Enfeksiyon kaynaklı artritlerde daha çok gözlemlenir.
Hassasiyet:
- Ekleme dokunulduğunda veya üzerine hafif baskı uygulandığında ağrı ve hassaslık hissedilmektedir.
Çatırdama veya Ses Gelmesi:
- Kıkırdak dokunun aşınması nedeniyle osteoartrit gibi hastalıklarda, eklemler hareket ettikçe ses çıkarabilir.
Yorgunluk ve Genel Halsizlik:
- Özellikle iltihaplı hastalıklarda (ör. romatoid artrit, ankilozan spondilit) bağışıklık sisteminin etkilenmesiyle ve iltihap değerlerinin yükselmesiyle birlikte genel bir halsizlik, kas yorgunluğu yaşanabilir.
Bu belirtilerle birlikte, kaslarda zayıflık, atrofi, postür bozuklukları, ateş, titreme gibi belirtiler de gözlemlenebilir.
Her hastalığın belirtileri ve tedavisi kişiye özel olarak farklılaşmaktadır. Hastalık yönetimi ve programı en kısa sürede oluşturulmalıdır. Erken teşhis, eklem hastalıklarının ilerlemesini ve kalıcı hasarı önlemek açısından büyük önem taşır.
