Beynin belirli bir bölgesine kan akımının kesilmesi sonucu gelişen tabloya ‘’inme (felç)’’ denir. Beyin hücreleri, azalan kan akımından ve bunun sonucunda oksijen eksikliğinden hasar görebilir.
İnme, iskemik inme ve hemorajik inme olarak ikiye ayrılır. İskemik inme, beyne giden bir damarın tıkanması sonucu gelişir ve inmelerin yaklaşık %80’inden sorumludur. Hemorajik inme ise beyin dokusunda veya beyni çevreleyen boşluklarda kanama sonucu gelişen inme şeklidir.
İnme risk faktörlerini bilmek ve değiştirilebilir risk faktörlerinden birine veya birkaçına sahipseniz önlem almak inmeyi önlemede ve inmeden korunmada oldukça önemlidir. Yaşam tarzı değişiklikleri ve gerekli görülen ilaç tedavileri ile inme riskinizi azaltmak mümkündür.
İlginizi Çekebilir : “İnme (Felç) Belirtileri“
İnme İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
İnme için bir risk faktörünüzün olması, inme geçireceğiniz anlamına gelmez. Öte yandan, bir risk faktörünüzün olmaması, inme geçirmeyeceğiniz anlamına da gelmez. Ancak risk faktörlerinin sayısı ve şiddeti arttıkça inme geçirme riskiniz de artar. İnme için bazı risk faktörleri tıbbi tedavi veya yaşam tarzı değişiklikleri ile değiştirilemez.
Değiştirilemeyen Risk Faktörleri
Yaş: İnme tüm yaş gruplarında görülür. Araştırmalar, 55 ile 85 yaş arasındaki her on yılda felç riskinin iki katına çıktığını gösteriyor. Ancak felçler çocukluk veya ergenlik döneminde de ortaya çıkabilir. İnme genellikle bir yaşlanma hastalığı olarak kabul edilse de, çocuklukta inme riski aslında en yüksek olan perinatal dönemde, yani fetal yaşamın son birkaç ayı ve doğumdan sonraki ilk birkaç haftadır.
Cinsiyet: Erkeklerin genç ve orta yaşta felç geçirme riski daha yüksektir, ancak oranlar daha ileri yaşlarda bile daha fazladır ve daha fazla kadın felçten ölmektedir.
Ailede İnme Öyküsü: Ailesel inmeye çeşitli faktörler katkıda bulunabilir. Bir ailenin üyeleri, yüksek tansiyon (hipertansiyon) veya diyabet için kalıtsal bir yatkınlık gibi inme risk faktörleri için genetik bir eğilime sahip olabilir. Aile üyeleri arasında ortak bir yaşam tarzının etkisi de ailesel felce katkıda bulunabilir.
Değiştirilebilir Risk Faktörleri
İnme için tedavi edilebilir en önemli risk faktörlerinden bazıları şunlardır:
Hipertansiyon
Hipertansiyon, inme için açık ara en güçlü risk faktörüdür. Hipertansiyon, 80 yaşından önce inme riskinde iki ila dört kat artışa neden olur. Uygun kilonuzu koruyun. Diyetinizde tuzu azaltın ve meyve ve sebze yiyin. Daha fazla egzersiz yapın. Doktorunuzun reçete ettiği kan basıncını düşürmeye yardımcı olan ilaçları düzenli şekilde kullanın.
Sigara Kullanımı
Sigara içmek iskemik inme riskinde yaklaşık iki kat ve hemorajik inme riskinde dört kata kadar artışa neden olur. Beyini besleyen boyun arteri olan karotid arterde yağlı maddelerin (ateroskleroz) birikmesiyle bağlantılıdır. Ayrıca nikotin kan basıncını yükseltir; sigaradan kaynaklanan karbon monoksit, kanınızın beyne taşıyabileceği oksijen miktarını azaltır; ve sigara dumanı kanı yoğunlaştırır ve pıhtılaşma olasılığını artırır.
Kalp Hastalığı
Koroner arter hastalığı, kapak kusurları, düzensiz kalp atışı (atriyal fibrilasyon) ve kalp odacıklarından birinin genişlemesi gibi yaygın kalp rahatsızlıkları, kan pıhtılarına neden olabilir ve bu da kan pıhtılarının gevşemesine ve beyine giden damarların tıkanmasına neden olabilir. Yaşlı insanlarda daha yaygın olan atriyal fibrilasyon, 80 yaşından sonra her dört felçten birinden sorumludur ve daha yüksek ölüm ve sakatlık ile ilişkilidir. Doktorunuzla risk faktörlerinizi değerlendirebilir ve aspirin veya diğer kan sulandırıcı tedavilerden fayda sağlayıp sağlayamayacağınıza karar vermenize yardımcı olabilir.
Geçici İskemik Atak (GİA) Öyküsü
Bir GİA yaşadıysanız mutlaka hekiminize başvurun. Daha önce bir geçici iskemik atak veya inme geçirdiyseniz, inme geçirme riskiniz, hiç felç geçirmemiş birine göre çok daha fazladır ve ikinci bir inme geçirme riskinizi azaltmak önemlidir. Beyniniz, etkilenmemiş beyin bölgelerinden çifte görev yapmalarını isteyerek felçten kurtulmanıza yardımcı olur. Bu, ikinci bir inmenin iki kat daha kötü olabileceği anlamına gelir.
Diyabet
İnme ve kardiyovasküler hastalık açısından diyabetli olmak 15 yıl yaşlanmaya eşdeğerdir. Bu bozukluğun yalnızca vücudun şeker veya glikoz kullanma yeteneğini etkilediğini düşünebilirsiniz. Ama aynı zamanda beyin de dahil olmak üzere vücuttaki kan damarlarında yıkıcı değişikliklere neden olur. Ayrıca, inme sırasında kan şekeri seviyeleri yüksekse, beyin hasarı genellikle kan şekerinin iyi kontrol edildiği zamana göre daha şiddetli ve kapsamlıdır. Diyabet tedavisi, felç riskini artıran komplikasyonların başlamasını geciktirebilir.
Kolesterol Dengesizliği
Düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (LDL), kolesterolü (yağlı bir madde) kan yoluyla taşır ve hücrelere iletir. Aşırı LDL, kan damarlarında kolesterol birikmesine neden olarak ateroskleroza neden olabilir. Ateroskleroz, hem kalp krizine hem de inmeye yol açan kan damarı daralmasının başlıca nedenidir.
Fiziksel Hareketsizlik ve Obezite
Obezite ve hareketsizlik hipertansiyon, diyabet ve kalp hastalığı ile ilişkilidir. Popülasyon için orta değere eşit veya bu değerin üzerindeki bel çevresinin kalça çevresine oranı iskemik inme riskini üç kat artırır.
İlginizi çekebilir : “İnmede İlk Müdahale | Felç Anında Ne Yapılmalı ?“
