Danışanlarımızdan biri sormuş: “2 yıl önce annemin beynine pıhtı attı. Fizik tedavi aldı ama düzelmedi. Bundan sonra düzelme şansı var mı?”
İnme (felç) geçiren hastaların fizik tedaviye en erken dönemde başlamaları çok önemlidir. Felç geçiren hastalarda özellikle ilk 6 ayda iyileşme hızı oldukça yüksektir. Ancak bu 1 yıl sonra veya 2 yıl sonra iyileşme gerçekleşmez demek değildir. İnme (felç) konusunda, toplumda ve hatta sağlık sisteminin içinde, bazı yanlış inanışlar mevcut. Sıkça karşılaştığımız yanlış inanışlardan bazıları şunlardır:
Hasta inme geçiriyor, acile ve akabinde yoğun bakıma alınıyor. Hastanın beyin ve sinir cerrahisi ile, nöroloji ile işi bitiyor ve yoğun bakımdan çıkıyor. Ardından hasta yakınlarına “Hastanızı alın eve götürün, 1-2 ay dinlensin bir kendine gelsin, ondan sonra fizik tedaviye götürürsünüz” denilebiliyor. Bu büyük bir yanlış ve maalesef hala da yapılıyor. Hastanızı evde 1-2 ay dinlendirin yaklaşımı oldukça yanlış. Hasta hayati tehlikeyi atlattığında, durumu stabilleştiğinde en erken dönemde fizik tedaviye başlanmalı.
Bazı hastalara henüz bir rehabilitasyon sürecinden geçmeden, erken karar vererek bakım hastası denilebiliyor. Ardından bu hastalar evde bakıma veya hasta bakım kliniklerine gönderilebiliyor. Bizim erken dönemde hasta bakım kliniklerinden alıp günlük yaşama dönmesine vesile olduğumuz birçok hastamız var. Yani hasta önce yoğun rehabilitasyon alabileceği bir kliniğe yönlendirilmeli ve hastanın iyileşme potansiyeli uyarılmalı.
Bir diğer yanlış ise “Bu hasta inme geçireli 2 yıl olmuş – 5 yıl olmuş, bu hastanın artık iyileşme şansı yok. Hastayı zorlamayın evinde bakım verin” düşüncesi. Bu konularda öncelikle hasta yakınlarının nöro-rehabilitasyon alanında çalışan (inme-felç tedavisi ve beyin hasarı tedavisi ile ilgilenen) kombine bir merkezden fikir alması gerekir.
Böyle bir merkez fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi, fizyoterapist, ergoterapist, fizik tedavi teknikeri, konuşma – yutma terapisti, solunum terapisti gibi birçok farklı disiplinden uzmanı içinde barındırır. Bu ekiplerde her meslek grubu hastayı kendi uzmanlığı açısından değerlendirerek hastanın iyileşme potansiyeli hakkında öngörüde bulunabilir.
Kapsamlı bir nörorehabilitasyon merkezinde, fizik tedavi ve rehabilitasyon hekimi hastaya ve hasta yakınlarına yol çizecektir. Hasta için neler yapılabilir, hangi fonksiyonlarının üzerine ne katılabilir bunları öğrenin ve bu yolda ilerleyin. Hasta için iyileşmesi beklenmeyen fonksiyonlar varsa yine bunları da profesyonel olarak bu işle uğraşan kendini kanıtlamış bu kliniklerden öğrenin.
2 yıl oldu, artık iyileşemez düşüncesi çok yanlış. Belki 2 yıl içerisinde hasta optimum rehabilitasyona ulaşamadı. Belki de diyabet gibi bir hastalığı vardı ve tam düzenlenemediğinden nöral doku iyileşmeye fırsat bulamadı. Belki de kalp ritim bozukluğu var ve hasta küçük küçük tekrarlayan inmeler geçiriyor. Dolayısıyla bunların iyi saptanması lazım. Hastanın günlük yaşam aktivitelerini, fonksiyonlarını nasıl geliştirebiliriz ve yaşam kalitesini nasıl artırabiliriz buna odaklanmak gerekir.
Her hasta için hastanın durumuna göre hedefler konulmalıdır. Örneğin 2 senedir yatakta kalmış bir hastanın, hafif bir destekle veya desteksiz bir şekilde oturabilmesini sağlamak hastanın yaşam kalitesini ve bağımsızlığını arttıracaktır.
Beyin Kendini İyileştirir Mi?
Eskiden nöral dokunun hiç iyileşemediği düşünülürdü. Ancak yapılan çalışmalarla, beyinde bir sürü rezerv kök hücre olduğu anlaşıldı. Kök hücreler işlenmeye hazır hücrelerdir. Beyindeki kök hücreleri iyi eğitebilirsek görevi yeniden öğrenebiliyor.
Nöral doku her yaşta, her dönemde iyileşmeye açıktır. Elbette 5-10 yaşındaki bir çocuğun beynini yenileme potansiyeli çok daha fazladır. Ancak her yaşta beynin kendini yenileme kapasitesi vardır. Biliyorsunuz ki ileri yaşlı insanlar için birçok kurslar açılıyor. İleri yaşlı insanlar bir sürü yeni şeyler öğrenebiliyorlar, dil öğrenebiliyorlar, enstrüman çalmayı öğrenebiliyorlar veya üniversite okuyabiliyorlar. İnsanlar yeni şeyler öğrendikçe yaşam uzuyor, beyin de kendini yeniliyor.
Ancak burada vurgulanması gereken sık, tekrarlayıcı ve sürekli yapılan rehabilitasyon uygulamalarıdır. Hastanın klinikte yarım saat, 1 saat alacağı egzersiz tedavisi iyileşmesi için yeterli olmayacaktır. Hastanın klinikte kazandığı aktiviteleri günlük yaşamına, evine aktarması gerekir. Yoğun ve doğru rehabilitasyon uygulamaları ile nöral dokuda iyileşme her zaman mümkün.
İlginizi Çekebilir:
- İnme (Felç) Tedavisi
- Yatılı Kapsamlı Fizik Tedavi
- İnme (Felç) Tedavisinde Robotik Fizik Tedavi Cihazları
