Felç geçiren hastaların ve yakınlarının merak ettiği konuların başında “inme geçici midir?” , “inme tedavi edilir mi?” soruları gelmektedir. Esasında inme, tanımı gereği beyinde meydana gelen kalıcı hasar demektir. Ancak inmenin yol açtığı sakatlık ve engellilik durumu zaman içinde düzelebilir. Böylece inme geçiren kişi normal hayatına dönebilir. Bu iyileşmenin olması için fizik tedavi ve rehabilitasyon çok önemlidir.
Okumaya devam edin : “İnme (Felç) Nedir“
İnme Dakikalar İçinde Olur, Etkileri Yıllar Sürebilir
Beyni besleyen kan dolaşımının beyin damar tıkanıklığı, beyne pıhtı atması veya beyin kanaması sebebiyle bozulması; dakikalar içinde beyin hasarı gelişmesine yol açar. Bu sebeple inmeyi hemen tanımak ve tıbbi tedaviye erken başlamak hayati önemdedir. Tedaviye ne kadar erken başlanırsa iyileşme o oranda fazla olur.
Okumaya devam edin : “İnme Neden Olur?”
Hızlı ve Etkili Tedavi ile İyileşme Mümkün
İnme tedavisini başlıca iki aşamada düşünebiliriz. Birinci aşama, inmenin oluşumundan sonraki ilk dakika ve saatlerde kişinin hastaneye ulaştırılması ile uygulanan, ilaç ve ameliyat gibi tedavilerdir. Bu tedaviler damarları açıp kan dolaşımını yeniden sağlamak ve kafa içindeki ödemi azaltıp hayati tehlikeyi önlemek gibi hedefler içerir. Damar açıcı tedaviler 3 ila 4,5 saate kadar uygulandığında faydalı olabilir. Bu süre geçtikten sonra beyindeki hasar maalesef kalıcı hale gelir. Artık dolaşımı bozulmuş beyin dokusunu kurtarma imkânı kalmaz.
Peki bu durumda iyileşme nasıl sağlanır? İşte burada inme tedavisinin ikinci aşaması devreye girer, yani nöro-rehabilitasyon.
Nöro-Rehabilitasyon Nedir?
Rehabilitasyon, zedelenmiş bir organı eski fonksiyonuna döndürmeyi veya bireyin yeni durumuna adaptasyonunu sağlar. Rehabilitasyon, tıpta “Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon” branşının alanına girer. Nöro-Rehabilitasyon ise kısaca nörolojik hastalıkların rehabilitasyonu olarak tanımlanabilir. İnme sonucu felç tablosu gelişen hastalara nöro-rehabilitasyon uygulamaları yapılır.
İnme sonucu gelişen beyin felcinde hayati tehlikenin atlatılması ile beraber yani çoğunlukla ilk 24 saatten sonra nöro-rehabilitasyon programı başlanır.
İnme Sonrası İyileşme Süreci
Beynimiz, evrende bildiğimiz en karmaşık yapılardan biridir. Düşünce, duygu ve hatıralarımızın oluştuğu organımızdır. Eskiden beynin büyük oranda sabit yapıda olduğu sanılırdı. Anne karnında ve bebeklikte beynimizin hızla büyüyüp geliştiği, yetişkin hayatımız boyunca ise hemen hemen sabit kaldığı düşünülürdü. Çocukların yeni şeyler öğrenmede harika becerileri olduğu hepimizin malumu. Fakat yetişkin çağımızda ve daha ileri yaşlarda bile beynimiz yüksek bir uyum kapasitesine sahiptir. Buna nöroplastisite denir.
Beyin Felcinde İyileşmenin Anahtarı: Nöroplastisite
Nöroplastisite; beynin tıpkı yumuşak plastikten bir malzeme gibi farklı şekiller alabilmesini ifade eder. Yeni bir dil konuşmayı veya bir enstrüman çalmayı öğrenirken plastisiteyi bizzat yaşarız. İnme belirtilerinin düzelebilmesindeki en büyük etken de nöroplastisitedir.
Beyin farklı görevler için uzmanlaşmış alt kısımlar içerir. İnme sırasında kolun hareketini yöneten doku ölürse kişi kolunu hareket ettirme becerisini yitirir, felç gelişir. Konuşma merkezi hasarlanırsa çeşitli lisan veya konuşma sorunları ortaya çıkar. Bu sorunların tedavisinde öğrenme mekanizmalarından faydalanılır.
Beyin hasarında, çoğunlukla beynin hacimsel anlamda az bir bölümü tutulur. Büyük bir bölümü ise sağlam kalır. Sağlam kısımdaki sinir devreleri rehabilitasyon ile, hasarlanmış kısımların görevlerini üstlenebilir. Fizik tedaviye erken başlamak, egzersizleri bol tekrar etmek, ilgi çekici terapi yöntemleri ile beyni uyarmak ve kişiye çabası hakkında geri bildirim sağlanması iyileşmenin maksimum kapasitede olması için anahtar öğelerdir.
İnmede Fizik Tedavinin Önemi
İnmeden sonraki iyileşme süreci yoğun bir eğitim ve öğrenim aktivitesi içerir. Yeni bir dili kendi kendimize de öğrenebiliriz, fakat iyi bir öğretmen ile bunu çok daha hızlı ve doğru başarırız. Fizik tedavi ve rehabilitasyonu, beyin hasarından sonra tekrar normal yaşama dönmede kişiye rehberlik eden bir okul gibi düşünebilirsiniz. Fizik tedavi sürecinde:
- Hasta değerlendirilir, tedavi hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için izlenecek yollar seçilir.
- Daha önce yapılmış bilimsel çalışmaların ışığında etkili olduğu görülmüş terapiler uygulanır.
- Hasta belirli aralıklarla tekrar değerlendirilir ve gerekirse yöntemlerde değişiklikler yapılır.
- Robotik rehabilitasyon, bilgisayarlı sistemler, sanal gerçeklik gibi teknolojiler tedavi imkanlarını arttırır.
İnme sonrası iyileşme süreci çoğunlukla aylar veya yıllar sürebilir, hatta ömür boyu devam edebilir. İyileşmenin aşamasına göre kişinin rehabilitasyonu yatılı fizik tedavi kliniklerinde, ayaktan fizik tedavi ünitelerinde veya ev programları ile devam edebilir.
Okumaya Devam Edin : “İnme (Felç) Tedavisinde Robotik Fizik Tedavi Uygulamaları“
