İnme (felç), beyne giden kan akımının ani şekilde durması sonucu ortaya çıkan, yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyen, fonksiyon bozukluğuna ve hayati riske sebep olan acil tıbbi bir durumdur. Erken dönemde acil tibbi müdahale ve kapsamlı rehabilitasyon programları önemlidir.
İnme sonrası hastanın hayati riskleri ortadan kalktıktan sonra mevcut durumdaki hareket kısıtlılığı, kas güçsüzlüğü ve koordinasyon bozukluğu, konuşma bozukluğu (afazi) gibi problemlerinin, hastanın ihtiyaçlarına uygun olarak Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hekimi tarafından planlanan kapsamlı rehabilitasyon programları ile önemli ölçüde azaltılabilir.
İlginizi Çekebilir: Kapsamlı Rehabilitaston Merkezleri Nasıl Olmalı?
İnme egzersizleri, felç sonrası iyileşme sürecinin temel taşlarından biridir. Bu egzersizler, beynin yeniden yapılanma sürecini destekler, kas kontrolünü artırır ve günlük yaşam aktivitelerine dönüşü hızlandırarak hastaların yaşam kalitesini artırmayı hedefler.
İlginizi Çekebilir: Robotik Rehabilitasyon Nedir? Kimlere Uygulanır?
Kapsamlı rehabilitasyon merkezlerinde hastaların ihtiyaçlarına ve durumlarına uygun olarak sanal gerçeklik entegrasyonlu Robotik Cihazlardan da faydalanılmaktadır. Robotik Rehabilitasyon cihazları ile tekrarlı hareketler ile Nöroplastisite desteklenerek doğru paternde hastalara uygulanarak en verimli şekilde kaybedilen fonksiyonlarının geri kazanılması, var olan fonksiyonlarının korunması amaçlanır.
İlginizi Çekebilir: Nöroplastisite Nedir? Beyin Kendini Yeniler mi? / Prof. Dr. Engin ÇAKAR anlatıyor.
Hastaların hastane rehabilitasyon süreçleri tamamlandıktan sonra eve taburculukları başlar. Evde olan İnme – felç hastaları için bazı temel egzersizler kontrollü bir şekilde yapılabilir.
Evde Yapılabilecek İnme – Felç Egzersizleri
Aşağıda verilen egzersizler ayna karşısında ve güvenli bir ortamda yapılmalıdır. Bu egzersizler öneri amaçlı olup, tedavi etmez. Doktorunuza danışmadan egzersizler yapılmamalıdır.
Egzersizlerde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Egzersizler mutlaka bir fizik tedavi uzmanı veya sağlık profesyonelleri eşliğinde planlanmalıdır.
- Ağrı hissedildiğinde hareket sonlandırılmalıdır.
- Düzenli tekrar ve sabır, inme sonrası iyileşmenin en önemli unsurlarıdır.
- Egzersizlere ek olarak beslenme, uyku ve psikolojik destek de iyileşmeyi hızlandırır.
1. Felçli Kol Egzersizleri
Felç sonrası kolda güçsüzlük ve hareket kaybı sık görülür. Felçli kol egzersizleri, hem kas gücünü hem de eklem hareket açıklığını artırmayı hedefler. Omuz Dairesel Hareketleri: Oturur pozisyonda omuzları yavaşça öne ve arkaya daire çizer gibi hareket ettirin. Bu hareket eklem sertliğini azaltır.
- Masa Üzerinde Kaydırma: Kolunuzu masa üzerine koyun ve bir havlu veya kaygan bir bez üzerinde masayı siler gibi ileri–geri kaydırın.
- Top Sıkma Egzersizi: Yumuşak bir topu avuç içinde sıkıp bırakın. Bu egzersiz kavrama gücünü artırır.
- Dirsek – El bileği Egzersizi: Oturur pozisyonda harekete başlayın. Sağlam kol ile etkilenmiş el parmaklarını açarak avcunuzun tam koltuğa – yatağa değdirin. Dirsek özellikle düz bir şekilde kilitli olması hedeflenmelidir.
2. Felçli Hastalarda Konuşma Egzersizleri
Felç, özellikle sol beyin hasarlarında konuşma yetisini etkileyebilir. Felçli hastalarda konuşma egzersizleri, dil ve dudak kaslarını güçlendirmeye ve iletişimi geliştirmeye yöneliktir.
- Sesli Harf Tekrarları: A, E, I, O, U harflerini yüksek sesle ve net şekilde tekrar edin.
- Dil Hareketleri: Dili sağa–sola, yukarı–aşağı hareket ettirin. Bu, konuşma netliğini artırır.
- Kelime Zinciri: Basit kelimelerden başlayarak birbirini takip eden kelimeler söyleyin. Örneğin: “ev – evcil – evcilik”.
3. Sağ Hemipleji Egzersizleri
Sağ hemipleji, beynin sol tarafındaki hasar sonucu sağ tarafta felç oluşmasıdır. Sağ hemipleji egzersizleri, sağ taraftaki kasları yeniden aktive etmeyi amaçlar.
- Ayna Terapisi: Sağ kol ve bacak hareketlerini, sağlam tarafın aynadaki yansımasıyla beyne tekrar kazanılması hedeflenir.
İlginizi Çekebilir: Ayna Terapisi Nedir? Nasıl Yapılır?
- Destekli Yürüme: Bir yakınınızın eşliğinde, bastonla kontrollü yürüyüşler yapın.
- El–Parmak Açma Kapatma: Sağ el parmaklarını yavaşça açıp kapatın, ince motor becerileri geliştirin. 2 boş tabağın birine nohut koyun. Parmaklarla nohutu boş tabağa aktarma çalışın. Eğer parmaklarınız nohutu kavramakta zorlanıyorsa pinpon toplarını kullanabilirsiniz.
4. Sol Hemipleji Egzersizleri
Sol hemipleji, beynin sağ tarafında oluşan hasar sonrası sol tarafta felç görülmesidir. Sol hemipleji egzersizleri, sol kol ve bacakta denge, kuvvet ve koordinasyonu artırmaya yöneliktir.
- Adım Atma Çalışması: Sabit bir yerde, sol ayağı öne–arkaya adım atarak kasları çalıştırabillirsiniz. Özellikle güvenli bir ortamda, bir yakınınızın gözetiminde yapın.
- Sandalyeden Kalkma: Oturduğunuz yerden destek alarak kalkın ve tekrar oturun. Bu egzersiz bacak kaslarını güçlendirir.
- Kol Hareket Açıklığını Artırmak İçin: Sol kolunuzu yavaşça baş seviyesine kaldırın, indirin. Gerektiğinde sağlam taraf elinizle destek verin.
Eğer kavramakta güçlük çekmiyorsanız, oklavayı iki elinizle tutun. Dirseklerin düz oldduğundan emin olun. Bu pozisyonda kollarınızı baş üstüne getirin, 5sn bekleyin ve tekrar aşağıya indirin.
Omuz ağrınız var ise bu hareketlerden kaçının, doktorunuza danışın.
5. Kısmi Felç Egzersizleri
Kısmi felçte (parsiyel felç), vücudun yalnızca bir bölümünde güç kaybı olur. Kısmi felç egzersizleri, etkilenen bölgedeki kasları korumayı ve günlük aktivitelerde bağımsızlığı artırmayı hedefler.
- Bilek Dairesel Hareketleri: El bileğini saat yönünde ve ters yönde çevirin.
- Esneme Hareketleri: Etkilenen taraftaki kasların kısalmasını önlemek için sağlık profesyonellerinizin önerdiği hareketlerle düzenli esneme yapın.
İlginizi Çekebilir: Sol Taraf Felç Belirtileri
İnme egzersizleri, yalnızca fiziksel iyileşmeyi değil, aynı zamanda psikolojik motivasyonu da destekler. Felçli kol egzersizleri, felçli hastalarda konuşma egzersizleri, sağ hemipleji egzersizleri, sol hemipleji egzersizleri ve kısmi felç egzersizleri düzenli uygulandığında, felç sonrası yaşam kalitesi belirgin şekilde artar. Her bireyin iyileşme süreci farklı olduğundan, egzersiz programı kişiye özel olmalı ve Sağlık Profesyonellerince hazırlanmalıdır.
Şimdi İzleyin: 5 Adımda Felç Tedavisi Nasıl Yapılır? / Prof. Dr. Engin ÇAKAR anlatıyor.
Kaynakar:
- Arya, K.N., Pandian, S., Kumar, D., & Puri, V. (2015). Task-based mirror therapy augmenting motor recovery in poststroke hemiparesis: a randomized controlled trial. Journal of Stroke & Cerebrovascular Diseases, 24(8), 1738-48.
- www.verywellhealth.com
- istanbulrehab.com
- engincakar.com
